Turhan Uslu ve Yılmaz BAL

Giriş

Türkiye’de kıyı kumulları özellikle 1980’den sonra hızlı bir şekilde tahrip edilmektedir. Bu makaleyi kavak kıyı kumullarındaki tahribatın boyutlarını vermek ve bu kıyıların korunmayı gerektirecek derecede önemli bazı özelliklere sahip olduğunu belirtmek için hazırladık.

Materyal ve Metod

Kavak kıyılarının 1939 ve 1990 yıllarına ait hava fotoğrafları coğrafi veri tabanı içerisinde karşılaştırılarak, bu kıyılardaki yıllar itibari ile sayısal değişim miktarları hektar olarak bilgisayar ortamında tespit edilmiştir. Kavak kıyısı bitki birlikleri, bitki sosyolojisi metodu ile tespit edildi.

Bulgular

Çanakkale, Saros Körfezi doğusundaki Kavak Kıyı Kumuluna ait 1939 ve 1990 yıllarında çekilmiş ilk ve son hava fotoğraflarının karşılaştırılmasından aşağıdaki sonuçlar elde edildi. Kumulun alanı 1.739.835 ha iken 588.354 ha’ a düşmüştür. Kumulun uzunluğu 11.973 m iken 12.253 m’ ye çıkmıştır. Kumulun en geniş yeri 2.091 m. İken 823m.’ye gerilemiştir. Kumuldaki 4.9 m ve 3.9 m’ lik iki büyük kumul tepesi yok edilmiştir. Eski kumulun 596.755 ha’ lık kısmı çayırlığa, 277.365 ha’ lık kısmı yola dönüştürülmüş ve 58.835 ha’ lık kısmı deniz tarafından aşındırılmıştır. Kumulun kuzeyindeki 58.615 ha’ lık göller, bataklık ve sazlığa dönüşmüştür. Kumulun güneyindeki, Yılanlı gölün kuzey batısındaki 33.735 ha’ lık göllerin alanı 12.520 ha’ a düşmüştür. Kavak kıyılarında en yüksek ve en düşük gel-git seviyeleri arasında 70 cm’ lik fark vardır. Kavak kıyılarında tüm mevsimlerde hakim rüzgar yönü Güneybatıdan Kuzeydoğuya doğrudur. Deniz dibi akıntıları kuzeyden güneye doğrudur. Flora of Turkey ciltlerinde hiçbir kaydın bulunmadığı Kavak kumulunda yapılan araştırmada 26 bitki türü ve 8 bitki birliği tespit edildi. Bitki birliklerinden Eryngio maritimi – Sporoboletum virginici ve Halimiono – Artemisietum santonici dünyada yalnızca Kavak kumulu ve Kuzeybatı Anadolu’daki bazı kıyı kumulları için endemik olan bitki birlikleridir.

Tartışma ve Sonuç

Buradaki kumul vejetasyonu Güney Karadeniz kıyı kumul geosigmetumu ve tuzcul vejetasyonu ise Kuzey Ege tuzcul geosigmetumu içine girmektedir. Kavak kıyısı sahip olduğu kıyı kumul ve kıyı tuzcul vejetasyonunun yanında Türkiye’nin önemli kuş alanlarından birisi olması nedeniyle doğal rezerv olarak sınıflandırılabilecek önemli bir alandır.

Adresler:
Turhan Uslu: Tirebolu Sk. 22/10 06550 Ankara
Yılmaz Bal: Harita Genel Komutanlığı 06100 Ankara